İzmir Yahudi Cemaati Eski Kitap Koleksiyonu

Bu kitapların toplam sayısı yaklaşık 2.730‘dur.

Baskı Tarihleri

  • Koleksiyonda var olan en eski kitap 1654‘e (5414) yılından.

     “Shoshanim le’David” (Davud’un Gülleri kitabı); Mishna üzerine yorum.

     Yazar: David Fardo.

     Baskı yeri: Padova ve Verona

  • En son kitaplar: 20. yüzyılın ortalarından (çoğunlukla küçük boyutlu takvimler) ve on set yeni İncil ve Yeni Ahit.
  • Kitapların çoğu 1750-1850 yılları arasında basıldı.

  • İzmir’de basılan en eski kitaplar 18. yüzyıla aittir.

    “Sefer Knesset Hagdola” (Büyük Meclis Kitabı; Fotoğraf 11).

    Baskı yılı: 1724.

    Yazar: Haim Benvenisti.

  • “Yad Aharon” (Aharon Anıtı; Fotoğraf 7).

    Baskı yılı: 1756

    Yazar: Aharon Moshe Alphandari

  • Kudüs’te basılan en eski kitap 1843 yılına aittir: “Shem Hadash” .

    Yazar: Shmuel Rachamim Pinso.

    Matbaa: İsrail Bak. Bak, İsrail topraklarında ilk matbaayı kurdu. 1830’ların sonunda kuzeydeki Safed kasabasında meydana gelen depremin ardından Bak, Kudüs’e taşındı ve şehirdeki ilk matbaayı kurdu.

Dil

Kitapların çoğu İbranice yazılmış, bazen Aramice ile karıştırılmış, Raşi yazısıyla ve kare İbranice harflerle basılmıştır.

Koleksiyonun küçük bir bölümü de İbranice veya Raşi harfleriyle basılmış Ladino kitaplarından ve yenileri de Latin harfleriyle basılmıştır (Fotoğraf 3).

Kitapların Tipik İçerikleri

  • İbranice kitaplar:
    1. Bazıları Ladino’ya çevrilmiş olan İnciller ve İsrail’de basılmış bir İncil.
    2. “Mişna” (Sözlü Tevrat).
    3. Babil Talmudu.
    4. “Arba’a Turim” (Dört Sütun).
    5. “Mişna”, Babil ve Kudüs Talmud’unu, HaTurim yorumunu, İbn Meymun’ları vb. Deşifre eden Halaki senaryolar (Fotoğraflar 5 ve 10).
    6. “Zohar”, ljk “Idra zuta” gibi Yahudi mistisizmi.
    7. “Musar” edebiyatı (etik ve ahlak kitapları) ve az sayıda felsefe kitabı.
    8. Halachic sorularını yanıtlayın.
    9. “Midrash” (İncil’in folklor edebi yorumu).
    10. “Drash” (sinagoglarda sözlü olarak Tevrat üzerine haftalık yorum).
    11. “Tehilim” (Mezmurlar). Bazıları yalnızca birkaç bölümden oluşan kitapçıklardır.
    12. İbranice harfleri ve Talmud’u öğrenme kılavuzları.
    13. “Hallel Hagadol” un küçük biçimleri (bayram duası).
    14. Yeni Ahit ile on set İncil (tamamen yeni).

  • Ladino kitapları:

    Ladino’da birkaç dini kitap bulduk:

    1. Kısaltılmış Talmud (Fotoğraf 12).
    2. “Zohar” ın Ladino’ya çevirisi, İzmir’de basılmıştır.

  • Koleksiyonun bir kısmı seküler konularda yaklaşık 30 Ladino kitabı içeriyor:

    1. 19. yüzyıla tarihlenen Fransızca ve Almanca’dan çevrilmiş kitapları okumak.
    2. Osmanlı İmparatorluğu ve Yahudi Tarihi üzerine 20. yüzyılın başlarına tarihlenen tarih kitapları.
    3. 20. yüzyıla tarihlenen takvim kitapçıkları .
    4. İbranice gramer kitapları.

Baskı Yerleri

İzmir, İstanbul, Ankara, Selanik, Kudüs. Bilgordo (Belgrad), Prag, Viyana, Berlin, Frankfurt, Zoltzbach, Livorno (Leghorn), Venedik, Piorda, Amsterdam, Pressburg, Varşova, Krakow, Vilna, Basdiliav, Monkatch, Brin, Slavitta, Lick.

Kitaplar Osmanlı İmparatorluğu’nun diğer şehirlerinden ve Avrupa’nın her yerinden getirildi

Öneriler ("Haskamot")

Kitapların bazılarında Osmanlı İmparatorluğu ve Avrupa’daki diğer hahamlardan (İsrail Topraklarındaki Hebron’dan bir haham bile) tavsiyeler var.

Dini kitaplarda ön sayfaların ortak özellikleri

  • Genellikle İbranice yazılır.
  • Kitabın adı ve bazen içeriği.
  • Yazar. Kitapların bazılarında başlıkta yazarın adı yer alır (Haham Hayim Palaggi, “Hayim Veshalom” – “Yaşam ve Barış” kitabını yazdı).
  • Baskı yeri.
  • Yazıcının adı (bazen ticari markası ile birlikte; Fotoğraf 16 ve 17).
  • Çoğunlukla Tevrat’tan alıntı ile işaretlenmiş, kalın harflerin İbranice tarihini belirlediği basım yılı.
  • Bazen kitabın basımını sağlayan yazarın ve / veya bağışçıların övgüleri veya yazarın ithafları vardır.
  • Sultan’ın (Osmanlı İmparatorluğu’nda) veya yönetici kralın adı. Buna övgü ve minnettarlık sözleri eşlik ediyor.
  • Diğer ünlü hahamların (genellikle diğer şehirlerden) önsözleri ve tavsiyeleri.
  • Hıristiyan-Avrupa kökenli kitapların çoğunda, Yahudi olmayan komşularının Yahudi yazıtlarında ağızları kötü olan “Goyim” veya “Akum” (paganlar) ile aynı kişiler olmadığını açıklığa kavuşturan bir özür dileme açılışı vardır.
  • Bazı Avrupa kitaplarında yerel dilde yerel otorite tarafından onaylama yorumu var .
  • Kitapların çoğunun süslü bir ön sayfası vardır. Görünüşe göre Avrupa kitaplarında sütunlar, bitkiler ve insan figürleri (Musa ve Aharon, melekler vb.) İle süslü süslemeler var. Bazılarının iki renkli ön sayfası var. Bazı Osmanlı kitaplarında ön sayfa tasarımında bir Avrupa etkisi olduğunu görebiliriz .

Çalışmadan elde edilen çeşitli görüşler

Koleksiyonda Livorno’da basılmış birçok kitap gördük. Dr. Barnai’nin tarihi araştırması, 17. yüzyılda “Francos” (Portekiz kökenli Yahudiler) adlı Yahudilerin şehre yerleştiğini göstermektedir. Barnai, “Frankoların” İtalya’daki Livorno’dan geldiğini varsaydı.

Livorno’dan İzmir’e göç eden ailelerden biri de Gabay ailesiydi. 1654 yılında Livorno’dan taşınan İzmir’deki ilk Yahudi matbaası olan Gabay matbaasını kurdular. Kitapların bir kısmı İzmir’de basıldı. Bulduğumuz en eskileri, 18. yüzyılın ilk yarısında İzmir’de basıldı (18. yüzyılda dini kitaplar da Rum matbaalarında basıldı).

Şehirdeki Yahudi matbaacıların listesi

  • Yona Ashkenazi (1724).
  • Yaakov Balancı (1756).
  • Yaakov ve kardeşi, Haham Shmuel Aşkenazi’nin oğulları (1855).
  • Ben Zion Binyamin Rodino (1860).
  • Isaac Shmuel de Sigura (1868). Aharon Yehoshua de Sigura (1870).
  • Avraham Pontrimoly ve Yaakov Poly (1876). Haim Avraham (1889).

Dini kitapların çoğu muhtemelen İzmir’in Yeshivası ve Batei Midrash’ta (çalışma salonları) kullanılmıştır. Kitapların bazı kapaklarında Yeshivat Beit Hillel yazısı yer almaktadır. Yeshiva’daki kitaplardan bazıları 18. yüzyıla tarihleniyor.