Avrupa Birliği tarafından finanse edilen “İzmir Yahudi Kültür Mirası Projesi”, uzun zamandır beklenen “Yahudi Mirası Ziyaret Merkezi”nin planlanması yolunda önemli bir adım daha atıyor.
13 yıl önce Eski Yahudi Mahallesi’nin tarihi yapıların çoğu yıkıktı. Günümüze ulaşmayı başarmış 9 sinagogdan 6’sının çatıları veya zeminleri çökerek harap olmuştu.
O zamandan beri koruma çalışmaları uzun bir yol katetmiştir. 2014 yılında İzmir Musevi Cemaati Vakfı’nın büyük özverisi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin finansmanı ile, İzmir’in ünlü Hahambaşısı Haham Palaçi’nin anısına Beit Hillel Sinagogu restore edilmiş ve İzmir’in ünlü Hahambaşısı Hayim Palaçi’nin anısına ziyarete açılmıştır. Bu şekilde, mekân hem kentin belleğine hem İzmir kent merkezi turizmine kazandırılmıştır.
Bir diğer mihenk taşı, tarihi Portekiz Sinagogu’nun tahsis karşılığında Ege Genç İş İnsanları Derneği tarafından restore edilip yeniden işlevlendirilerek önemli bir kültür ve etkinlik merkezi olarak Kemeraltı’na kazandırılması olmuştur.
Başka bir başarı da Sefarad göçünden sonra İzmir’in en eski sinagoglarından biri olarak kabul edilen Etz Hayim Sinagogu’nun korunması olmuştur. Bu koruma çalışması, İzmir Kalkınma Ajansı desteği ve İzmir Musevi Cemaati Vakfı’nın kendi mali kaynakları ile gerçekleştirilmiştir. Koruma çalışmalarının tamamlanmasıyla ziyaretçilerin hayranlığını uyandıran bu sinagog Kemeraltı’nda sanatsal performans merkezi haline gelmiştir. Sanat galerisi ve ana salonu ile birlikte, bu sinagog uzun süredir ihmal edilmiş olan Havra Sokağı civarına İzmir Musevi Cemaati Vakfı’nın önderliğinde kültürel bir canlılık katmıştır.
Etz Hayim Sinagogu’nun konservasyon çalışmaları devam ederken, 1999 yılında yıkılmış olan tarihi Hevra (Talmud Tora) Sinagogu’nun kurtarılması için çalışmalara başlanmış ve tamamen yıkılmaktan kurtarılan üçüncü sinagog olmuştur. Mekân molozlardan temizlenmiş, geçici bir çatı ile kapatılmış ve duvarları güçlendirilmiştir. Bu mekân dini uygulamalarda kullanılmamakta, Etz Hayim Sinagogu gibi ziyaret yeri olarak hizmet vermekte ve sanatsal performanslara ev sahipliği yapmaktadır.
Hevra (Talmud Tora) Sinagogu’ndaki kurtarma çalışmalarının sonrasında, sadece dört duvarı kalmış olan bitişikteki Forasteros Sinagogu’nun kurtarma çalışmaları kısa zaman önce başlamıştır.
Forasteros Sinagogu’nun kurtarma çalışmaları, Eski Yahudi Mahallesi’ndeki sinagoglar yerleşkesinde yeni bir gerçeklik yaratacaktır. Tüm yerleşkenin ziyarete açık hale gelmesi mümkün olacak ve kümelenmiş sinagoglar arasında gezinti alanı ortaya çıkacaktır.
Söz konusu kurtarma ve koruma çalışmaları yapılırken, bir yandan da Avrupa Birliği tarafından sağlanan hibe ile bir bölümü çökmekte olan La Senyora Sinagogu’nda kurtarma çalışması tamamlanmıştır. Aynı hibe kapsamında Forasteros ve Hevra (Talmud Tora) sinagoglarının restorasyon planlarını içeren bir çalışma başlatılmıştır.
Bu doğrultuda, iki sinagogun restorasyon planlarının hazırlanması için koruma alanında uzman olan bir restorasyon mimarlığı şirketi ile İzmir Musevi Cemaati Vakfı arasında anlaşma imzalanmış ve planlama çalışmaları başlamıştır.
Bu konu ile ilgili olarak hazırlanmış olan filmi bu bağlantıdan ve aşağıda yer alan kutucuktan izleyebilirsiniz.